"Jeg kommer til å finne nøkkelen" (Nyckelserien #1) av Alex Ahndoril

Forfatterduoen Alexander og Alexandra Ahndoril (f. 1967 og 1966) er ute med ny serie under nytt forfatterpseudonym. Det svenske paret har tidlegare gitt ut 9 bøker som Lars Kepler. Jeg kommer til å finne nøkkelen er første bok i Nyckelserien.

Privatdetektiv Julia Stark får uanmeldt besøk av godseier Per Günther Mott. Han har funnet eit bilete på sin telefon og ønsker hjelp til å finne ut kven det er. Biletet viser ein blodig mann med ein sekk tredd over hodet og Mott har null peiling på korleis biletet har hamna på telefonen hans. Julia Stark hyrer sin eksmann, Sidney Mendelson, som assistent og dei besøker godset Mannheim i nokon dagar.

Mott-familien vart rike for fleire generasjoner sidan på blant anna skogbruk, men dagens familie er meget dysfunksjonell. Under besøket på Mannheim møter Julia og Sidney Per Günthers kone og tremenninger som alle har aksjer i foretaket. Julia Stark er sikker i sin sak: Ein av dei har myrda personen på biletet. Spørsmåla er mange, svara likeså, men løysinga vil forbause deg. 

Alex Ahndoril har brukt mange typiske krim-vendingar i sin psykologiske krim, som at alle møtes i biblioteket til slutt. Det er ein vending eg har lest fleire gonger om i blant anna Agatha Christies Poirot-serie. Ein anna ting eg la merke til er at i Mannheim-godset er det eit rom som heiter Röda rummet. Den svenske forfatteren August Strindberg har ein roman som heiter Röda rummet, og det er og eit rom i Charlotte Brontës roman Jane Eyre som heiter det. Om dei tre tinga har ein forbindelse veit eg ikkje då eg ikkje har lest Strindberg, men i Jane Eyre er det i alle fall ikkje eit positivt rom.

Eg har ikkje lest Lars Kepler fordi eg liker å sove om nettene, men denne serien om Julia Stark skal eg følge. Her er det lite blod og gørr, og meir fokus på det psykologiske. Godt skrevet og akkurat passe lang. Anbefales!

XOXO

| Originaltittel: Jag kommer att hitta nyckeln, omsett av Henning Jørgen Gundersen | Utgitt: 2023 | Format: Innbundet, 276 sider | Forlag: Gyldendal |

Månadsoppteljing #102 | November i bøker

November var: Den forsvant plutselig i ein gjeng med omgangssjuke og overtid. Eg har ikkje fått det verste av det verste *bankibordet*, men sesongen er over oss. Elles har eg hatt bursdag, det er bitende kaldt ute og eg har vore på fleire litterære arrangement.

I november har eg lest: Det er som alltid eit ekorn som er ute og leser, og leselista ser dermed slik ut. Eg gjer mitt beste for å bli ferdig med diktserien Stemmens kontinent, og fekk eit innfall om å lese meir nynorsk då Jon Fosse vant Nobelprisen.

* Olaug Nilssen: Tung tids tale (papir frå biblioteket)

* Olaug Nilssen: Yt etter evne, få etter behov (papir frå biblioteket)

* Olaug Nilssen: Ikkje tenk på det (papir frå biblioteket)

* Ulla Hahn: Epikurs hage (papir frå biblioteket)

* Sumaya Jirde Ali: Et liv i redningsvest. Dagboksopptegnelser om norsk rasisme (papir frå biblioteket)

* Olaug Nilssen: Uønska åtferd (papir frå biblioteket)

* Joyce Carol Oates: Blonde (lyd frå Nextory) 1001

* Britney Spears: The Woman in Me (digitalt med kindle)

* Marie Under: Den søvnløses sang (papir frå biblioteket)

* Alejandra Pizarnik: Ho som reiser med tomt glas (papir frå biblioteket)

* Gertrud Kolmar: Verdener (papir frå biblioteket)

* Ingrid Jonker: Røyk og oker (papir frå biblioteket)

* Fadwa Tuqán: Aleine med dagane (papir frå biblioteket)

* Selma Lagerlöf: Keiseren av Portugalia (lyd frå Nextory)

* Liv Holmen: Til Kjersti - savner deg (papir frå biblioteket)

* Kjetil Stensvik Østli: Haakon - historier om en tronarving (papir frå biblioteket)

I november fullførte eg ikkje og fortsetjer med:

* Alex Ahndoril: Jeg kommer til å finne nøkkelen (Nyckelserien #1) (papir frå biblioteket)

* Elspeth Barker: O Caledonia (digitalt med kindle)

* Lucy Worsley: Agatha Christie. A Very Elusive Woman (papir frå biblioteket)

* Alexander L. Kielland: Gift (papir frå hylla) OTS

* Anthony Trollope: The Way We Live Now (digitalt med kindle) 1001

I november har eg kjøpt: Litt nytt, og mest brukt (og heldigvis for det). Eg har dei siste månadane kjøpt meg eit prosjekt så over jul blir det Amalie Skram-fest.

Nye bøker frå Norli:

* Tor Åge Bringsværd og Anne G. Holt: Karsten og Petra har juleselskap

* Marilynne Robinson: Jack (Gilead #4)

* Noel Streatfeild: Christmas Stories

Brukte bøker frå Løvås bruktbu

* Ingar Sletten Kolloen: Hamsun Svermeren

* Ingar Sletten Kolloen: Hamsun Erobreren

* Gabriel Scott: Tante Pose

* Amalie Skram: Sjur Gabriel - To venner

* Amalie Skram: Professor Hieronimus

* Amalie Skram: Forrådt

* Jeanette Winterson: Ikkje bare appelsiner 1001

Digitalt med kindle:

* Zora Neale Hurston: Their Eyes Were Watching God 1001

* Elspeth Barker: O Caledonia

I desember skal eg: Glede meg med ungane over adventstida, lytte til julesanger til krampa tar meg, og lese masse gode bøker.

XOXO

The 2023 Booker Prize | Vinnaren

Og vinnaren av The 2023 Booker Prize for Fiction heiter Paul Lynch og har skrevet romanen Prophet Song!

Gratulera til vinnaren og forlaget Oneworld. Det er 16 år sidan ein irsk forfatter mottok Booker-prisen, sist var Anne Enright med The Gathering i 2007.

XOXO

"Til Kjersti - savner deg" av Liv Holmen

Liv Holmen (f. 1944) er pensjonert førskolelærer og spesialpedagog, og forfatter. Ho har tidlegare gitt ut bøkene Så nær og Med verden i hendene. Nå er ho aktuell med sakprosa-boka Til Kjersti - savner deg, om veslesøster Kjersti Holmens liv som skodespelar og Alzheimer-pasient.

Eg sitter med gråten i halsen store deler av boka. Det er ei open og ærleg storesøster som beskriver livet til veslesøster Kjersti. Kjersti Holmen som var ein av Noregs beste skodespelarar fekk Alzheimer i slutten av 50-åra, og døydde i 2021, 65 år gammal. Liv Holmen hadde vore enebarn i 12 år då ho vart storesøster til Kjersti. Eit par år seinare kom det ei veslesøster til. I forordet skriver Liv Holmen:

"Om lillesøstera mi, hun som ble født da jeg var 12 år, hun som fulgte meg som en skygge, som gråt når jeg gikk til skolen hver morgen, som jublet når jeg kom tilbake. Hun med krøller og smil og latter. Hun som alltid ville være der - trodde jeg."

Kjersti Holmen gjorde karriere på teateret, på film og i TV-serier. Fleire av oss har garantert ledd seg skakke ved synet av fru Klinke i farsen Den spanske flue, nikka med den frittalande Elna i TV-serien Vestavind og humra godt av Holmen i tospann med Hege Schøyen. Liv Holmen fortel om barndom og ungdomstid, om den flotte tanta Kjersti Holmen var og kor stolt ho var av alt veslesøster gjorde på scenen. Etterkvart går det over til frustrasjon over at Kjersti ikkje finner vegen ho har køyrt så mange gonger før, og om makteslausheten ved at veslesøster flytter til sjukeheim. Økernhjemmet i Oslo vart Kjersti Holmens siste stoppested, og her var det fint å vera.

Liv Holmen har snakka med viktige personer i Kjerstis liv. Venninnene Pia Borgli, Hilde Grythe, Ellen Horn, Birgitte Victoria Svendsen og Guri Schanke har vore bidragsytere til Kjerstis liv. Gutane, Isak og Elias Holmen Sørensen var samde om at tante Liv kunne skrive bok, og Kjersti Holmens samboer, Sverre Anker Ousdal, var ei viktig brikke i at boka vart til. I tillegg skriver Jon Selås, mangeårig kritiker og journalist i VG, om Kjersti Holmens karriere, og lege Anne Sofie Øksengård skriver om demens som den nye folkehelsesjukdommen.

Kjersti Holmen hegna om privatlivet sitt, og kva ho hadde sagt om denne boka får ein aldri vite. Mi meining er at den er både nyttig og lærerik, og viser ulike sider av korleis takle at ein nær person får demens. Det håper eg Kjersti Holmen og meiner. Anbefales!

XOXO

| Utgitt: 2023 | Format: Innbundet, 235 sider | Forlag: Pitch |

Stemmens kontinent #18 | "Aleine med dagane" av Fadwa Tuqán

Fadwa Tuqán (1917-2003) var ein palestinsk poet kjent for sine representasjoner av motstand mot israelsk okkupasjon i moderne arabisk poesi. Ein kan jo undre seg kva ho hadde tenkt om konflikten som pågår nå, 20 år etter hennar død.

Aleine med dagane er gjendikta til nynorsk av Odveig Klyve, og består av 18 dikt frå 7 ulike diktsamlingar publisert mellom 1952 og 2000. Etterordet beskriver Tuqán som ei modig kvinne, og som ugift kvinne skriver meget fritt om kjærleik.

Eit par smakebeter:

Vers for kjærleiken

Den tiårige jenta

kviskra:

Ta meg inntil deg.

Vær ein far for meg,

vær ei mor,

vær familien min!

Eg er aleine.

Eg er ingen.

Eg er ein skugge.

Eg bur i eit tomt hus

der kjærleiken er forsteina

der kjenslene er kalde.

Nok for meg

Det er nok for meg å døy på hennar jord,

og gravleggjast i henne,

nok til å bli oppløyst og borte i denne molda,

springa ut som ein blom,

og bli funnen av eit leikande barn.

Nok for meg å bli verande

i famnen til dette landet.

Å vera nær som ei handfull støv,

ein grastust,

ein blom.

XOXO

| Utgitt: 2005 | Format: Hefta, 78 sider | Forlag: Cappelen Damm |

I gjendiktningsserien Stemmens kontinent frå Cappelen Damm er det kun kvinnelege lyrikere som har fått plass. Beathe gjorde meg merksam på denne serien rundt jul og eg heiv meg på idéen om å lese alle 25 bøkene. Serien består av internasjonale poeter frå heile verda, og det var kun ei av dei som eg var kjent med frå før. Forfatteren bak The Bell Jar, Sylvia Plath, er representert og bidraget hennar, Tre kvinner, har eg lest tidlegare utan å bli merksam på at Stemmens kontinent var ein serie.

Eg leser lite lyrikk i utgangspunktet, men liker idéen om at det kun er kvinner representert og at det er frå heile verda. Det er den norske lyrikeren Hanne Bramness som er initiativtaker, redaktør og i enkelte tilfelle gjendikter. Eg ser fram til å bli betre kjent med alle 25 bidraga. Beathes progresjon med serien kan følges HER (ekstern lenke).

Stemmens kontinent #17 | "Røyk og oker" av Ingrid Jonker

Ingrid Jonker (1933-1965) var ein sørafrikansk poet og ein av grunnleggerne av moderne afrikansk litteratur. Barndommen var langt frå idyllisk då faren forlot mora før ho vart fødd, og innan Jonker var 10 år hadde ho mista dei tre i livet som betydde mest: mor, mormor og morfar. Eit kort ekteskap på 50-talet resulterte i ei dotter, før Ingrid Jonker gjorde ende på livet i Cape Town ved drukning.

Røyk og oker er gjendikta av Liv Lundberg, og består av 40 dikt frå ulike diktsamlinger. Liv Lundberg skriver personleg om Jonker i etterordet, og siterer og den sørafrikanske presidenten Nelson Mandelas ord om Ingrid Jonker: "Hun var både poet og sørafrikaner. Hun var både afrikander og afrikaner. Hun var både kunstner og menneske. Midt i fortvilelsen, feiret hun håpet. Ansikt til ansikt med døden, forsikret hun oss at livet er vakkert." (...)

Eit par smakebeter:

Jeg har lett etter kroppens vei

Jeg har lett etter kroppens vei

og fant bare ukjente sårmerker i støvet

spor etter brannete gnuer, elefanter og leoparder

avtrykk på den hvite stiens godt bevarte hemmelighet

å jeg ville bare kjenne skyggen din, steinbukk-kje

og den umerkelige vekten av din flytende kropp

Jeg gikk for å lete etter mitt eget hjerte

Jeg gikk for å lete etter mitt eget hjerte

og lenge etter at jeg gikk meg vill

i dagene som dro forbi med fylte løvkroner

i himmelen blå av fjernhet og avstander

trodde jeg at jeg skulle finne hjertet

der jeg hadde holdt øynene dine

de to brune sommerfuglene

fast, jeg så svalen fly opp

i skyggene stær

XOXO

| Utgitt: 2004 | Format: Hefta, 69 sider | Forlag: Cappelen Damm |

I gjendiktningsserien Stemmens kontinent frå Cappelen Damm er det kun kvinnelege lyrikere som har fått plass. Beathe gjorde meg merksam på denne serien rundt jul og eg heiv meg på idéen om å lese alle 25 bøkene. Serien består av internasjonale poeter frå heile verda, og det var kun ei av dei som eg var kjent med frå før. Forfatteren bak The Bell Jar, Sylvia Plath, er representert og bidraget hennar, Tre kvinner, har eg lest tidlegare utan å bli merksam på at Stemmens kontinent var ein serie.

Eg leser lite lyrikk i utgangspunktet, men liker idéen om at det kun er kvinner representert og at det er frå heile verda. Det er den norske lyrikeren Hanne Bramness som er initiativtaker, redaktør og i enkelte tilfelle gjendikter. Eg ser fram til å bli betre kjent med alle 25 bidraga. Beathes progresjon med serien kan følges HER (ekstern lenke).

Stemmens kontinent #16 | "Verdener" av Gertrud Kolmar

Gertrud Kolmar (1894-1943) var ein jødisk-tysk poet og forfatter. Ho vart fødd i Berlin, og som jøde under annen verdskrig vart ho deportert og døydde i Auscwitz-Birkenau. I skrift var ho ei reisande kvinne, men gjorde sjelden reiser utanfor Tyskland, og i etterordet skriver Wera Sæther: "Gertrud Kolmar; alltid vært i Tyskland.

Verdener er gjendikta av Wera Sæther med hjelp frå tyskfødde Anne Luise Kirkengen. Welten vart utgitt posthumt i 1947, og Sæther har valgt ut 12 av 17 dikt frå diktsamlinga. Etterordet sier at Welten er meget populær i Europa, og har blitt omsett til fleire språk. Populariteten til tross, eg får svært lite ut av denne diktsamlinga dessverre.

Eit par smakebeter:

Tjene (eit utdrag)

Du som binder og oppløser stoffer, gjør dem kalde og varme,

svake og sterke,

du som pirrer syrer, plager malm, gjemmer hemmelig

blanding i kapsler, brygger i rør og smeltedigler,

selv om det verken er alkahest eller

den hvite og røde løven du koker,

du er mester i en alkymi

som er fremmed og vidunderlig for meg.

Ufruktbar (eit utdrag)

Kvinnene i vesten bærer ikke slør.

Kvinnene i østen legger det fra seg.

Jeg skulle så gjerne gjemt ansiktet under et mørkt slør.

For det er ikke lenger vakkert å se til, ikke inntagende

mer, men grått og sprukkent som steinene

i et morkent og forlatt ildsted.

Håret mitt støver av aske.

XOXO

| Utgitt: 2004 | Format: Hefta, 60 sider | Forlag: Cappelen Damm |

I gjendiktningsserien Stemmens kontinent frå Cappelen Damm er det kun kvinnelege lyrikere som har fått plass. Beathe gjorde meg merksam på denne serien rundt jul og eg heiv meg på idéen om å lese alle 25 bøkene. Serien består av internasjonale poeter frå heile verda, og det var kun ei av dei som eg var kjent med frå før. Forfatteren bak The Bell Jar, Sylvia Plath, er representert og bidraget hennar, Tre kvinner, har eg lest tidlegare utan å bli merksam på at Stemmens kontinent var ein serie.

Eg leser lite lyrikk i utgangspunktet, men liker idéen om at det kun er kvinner representert og at det er frå heile verda. Det er den norske lyrikeren Hanne Bramness som er initiativtaker, redaktør og i enkelte tilfelle gjendikter. Eg ser fram til å bli betre kjent med alle 25 bidraga. Beathes progresjon med serien kan følges HER (ekstern lenke).

Stemmens kontinent #15 | "Ho som reiser med tomt glas" av Alejandra Pizarnik

Alejandra Pizarnik (1936-1972) var ein argentinsk poet med russiske jøder til foreldre. Tove Bakke skriver i etterordet at stillheit og død er to ord som beskriver poesien til Pizarnik, og sistnemnte hadde poeten erfaring med. Foreldrene søkte asyl i Argentina for å kome vekk frå massakrene som var på veg i Europa, og bortsett frå ein onkel i Paris døde samtlege familiemedlemmer under Hitlers Holocaust. Alejandra Pizarnik budde i Paris på 60-talet, men vendte tilbake til Buenos Aires der ho sjølv gjorde ende på livet sitt.

Ho som reiser med tomt glas er gjendikta av Tove Bakke til nynorsk, og består av 64 korte dikt. Dei er i hovudsak henta frå samlingane Àrbol de Diana (1962), Los trabajos y las noches (1965) og Extracción de la piedna de la locura (1968). Det er til tider heftig og til tider hjarteskjærande, og igjen står nynorsk språk ut som det fineste ved lyrikk.

Eit par smakebeter:

Openberringar

Om natta ved di side

er orda spiker, er orda nøklar.

Dødstrongen er kongen.

Måtte kroppen din alltid vere

eit kjært rom for openberringar.

Barndom

Tida da graset gror

i hesteminnet.

Da vinden held truskuldige taler

til ære for liljene,

og nokon går inn i døden

med opne auge

som Alice held i landet for det som alt er sett.

XOXO

| Utgitt: 2004 | Format: Hefta, 91 sider | Forlag: Cappelen Damm |

I gjendiktningsserien Stemmens kontinent frå Cappelen Damm er det kun kvinnelege lyrikere som har fått plass. Beathe gjorde meg merksam på denne serien rundt jul og eg heiv meg på idéen om å lese alle 25 bøkene. Serien består av internasjonale poeter frå heile verda, og det var kun ei av dei som eg var kjent med frå før. Forfatteren bak The Bell Jar, Sylvia Plath, er representert og bidraget hennar, Tre kvinner, har eg lest tidlegare utan å bli merksam på at Stemmens kontinent var ein serie.

Eg leser lite lyrikk i utgangspunktet, men liker idéen om at det kun er kvinner representert og at det er frå heile verda. Det er den norske lyrikeren Hanne Bramness som er initiativtaker, redaktør og i enkelte tilfelle gjendikter. Eg ser fram til å bli betre kjent med alle 25 bidraga. Beathes progresjon med serien kan følges HER (ekstern lenke).