The 2023 International Booker Prize | Longlist

13 bøker har fått plass på langlista, og den er som følger:

* Boulder by Eva Baltasar, translated by Julia Sanches (And Other Stories) Spain

* Whale by Cheon Myeong-kwan, translated by Chi-Young Kim (Europa) South Korea

* The Gospel According to the New World by Maryse Condé, translated by Richard Philcox (World Editions) Guadeloupe

* Standing Heavy by GauZ’, translated by Frank Wynne (MacLehose) Ivory Coast

* Time Shelter by Georgi Gospodinov, translated by Angela Rodel (Weidenfeld & Nicolson) Bulgaria

* Is Mother Dead by Vigdis Hjorth, translated by Charlotte Barslund (Verso) Norway

* Jimi Hendrix Live in Lviv by Andrey Kurkov, translated by Reuben Woolley (MacLehose) Ukraine

* The Birthday Party by Laurent Mauvignier, translated by Daniel Levin Becker (Fitzcarraldo) France

* While We Were Dreaming by Clemens Meyer, translated by Katy Derbyshire (Fitzcarraldo) Germany

* Pyre by Perumal Murugan, translated by Aniruddhan Vasudevan (Pushkin) India

* Still Born by Guadalupe Nettel, translated by Rosalind Harvey (Fitzcarraldo) Mexico

* A System So Magnificent It Is Blinding by Amanda Svensson, translated by Nichola Smalley (Scribe) Sweden

* Ninth Building by Zou Jingzhi, translated by Jeremy Tiang (Honford Star) China

Sakser frå prisens nettside:

The longlist includes:

* The first nominations for books originally written in Bulgarian, Catalan and Tamil 

* A wife and husband author-translator team 

* Works originating in 12 countries

* The oldest writer ever to be nominated for the prize, aged 89

* One of Ukraine’s best-known writers, who has vowed to stop writing in Russian

* A film director, four poets, two former security guards - and a writer who had declared himself ‘dead’ 

* Elements of Korean fairy tale, French horror, Caribbean gospel, Indian melodrama, Scandinavian saga - and East Germany’s answer to Trainspotting

Her var det mest ukjent, men får alltid lyst til å lese alle. Sidetala rangerer frå ca 100 til nesten 600 sider, men dei aller fleste er overkommelige. Foreløpig har eg lånt Vigdis Hjorth og Amanda Svensson på norsk, og Georgi Gospodinov håper eg snart er på veg frå Bergen bibliotek.

Eg ser fram til å bli betre kjent med alle forfatterne og bøkene, og ikkje minst krysse av eit par nye land på verdskartet mitt.

XOXO

Stemmens kontinent #12 | "Min søsters søster" av Selima Hill

Selima Hill (f. 1945) vart fødd inn i ein malerfamilie i London. Ho var ein attpåklatt i ein heim prega av avmålthet, avstand og ambisjoner. Kunst og intellekt vart satt pris på, fortrolighet var det lite av. Maling låg ikkje for Selima Hill, istadenfor skreiv ho side opp og side ned i notatbøkene. Hill har forfatta ei rekke diktsamlinger, og motatt ei rekke priser.

Min søsters søster er gjendikta av Hanne Bramness, og består av 39 dikt frå samlingene Violet (1997) og Bunny (2001). Etter 12 diktsamlinger frå kjente og ukjente kvinner har eg endeleg funne ei som eg faktisk liker godt. Mogleg det har noko med at eg har ei søster sjølv, eller at Hill er frå England, så er dette gjenkjennbart. Humor har den og, og det liker eg.

Eit par smakebeter:

Min søsters dukke

Hun tar på henne kjoler lik en dukke,

og prøver ut forskjellige stillinger,

som om hun ennå levde, men det gjør hun ikke,

eller nesten ikke, i alle fall ikke i morgen:

hun prøver likevel å støtte og mate henne

og tro på at hun snart skal komme hjem,

og snart bli gjenforenet med hestene sine,

snart skal vi få høre tordenen fra hovene,

og veiene skal revne, sykehus styrte,

senger i hundrevis dukke fram av ruinene

og ule og flakse sin vei på himmelen.

Min søsters søster

Hver kveld før jeg sovnet inn

skrev jeg om vår dag på sykehuset,

om håpet, om frykten, grunnene til det;

jeg skrev om blomstene ved sengen hennes,

om kortene og pillene, vekt og temperatur,

om alt, faktisk, bortsett fra min søster

eller noe som hadde med min søster.

Jeg vil ikke ha henne med i mine private bøker

når alt som står der fins på grunn av meg.

Jeg vil ikke ha henne rotende rundt der

som om hun må det bare fordi hun var med.

Møte

Da vi møttes den kvelden i trappen,

om kvelden den dagen moren vår døde,

så hun på meg som om hun ikke kjente meg,

som om hun alt var utenfor rekkevidde,

en som årelang smerte hadde gjort det umulig å røre,

dyppet i glass for sitt eget beste.

XOXO

| Utgitt: 2003 | Format: Hefta, 52 sider | Forlag: Cappelen Damm |

I gjendiktningsserien Stemmens kontinent frå Cappelen Damm er det kun kvinnelege lyrikere som har fått plass. Beathe gjorde meg merksam på denne serien rundt jul og eg heiv meg på idéen om å lese alle 25 bøkene. Serien består av internasjonale poeter frå heile verda, og det var kun ei av dei som eg var kjent med frå før. Forfatteren bak The Bell Jar, Sylvia Plath, er representert og bidraget hennar, Tre kvinner, har eg lest tidlegare utan å bli merksam på at Stemmens kontinent var ein serie.

Eg leser lite lyrikk i utgangspunktet, men liker idéen om at det kun er kvinner representert og at det er frå heile verda. Det er den norske lyrikeren Hanne Bramness som er initiativtaker, redaktør og i enkelte tilfelle gjendikter. Eg ser fram til å bli betre kjent med alle 25 bidraga. Beathes progresjon med serien kan følges HER (ekstern lenke).

Stemmens kontinent #11 | "Ophelias bok" av Anne Perrier

Anne Perrier (1922-2017) var ein franskspråkleg sveitsisk poet som budde heile livet i Lausanne. Sidan debuten i 1952 skreiv ho 11 diktsamlinger, Ophelias bok var den åttande i rekka og kom ut første gong i 1979.

Som tittelen viser, tek forfattaren i Ophelias bok utgangspunkt i Shakespeares Hamlet og diktar sitt verk rundt Ophelias skjebne, hennar sorg og tankar. Eit ytre og indre univers går tidvis i kvarandre og uttrykkjer venleik, lengt og ævekjensle. (s. 69)

Ophelias bok er gjendikta av Sigurd Helseth til nynorsk, og består av fire lengre dikt. Nynorsk er igjen det finaste å lese dikt på, og sidene flyr avgårde. Eg har dessverre lite kjennskap til Shakespeares Hamlet, og ser føre meg at diktsamlingen hadde blitt enda betre etter lesing av nemnte stykke.

Eit par smakebeter:

Timar

Det var kanskje i draume

Regn fall frå augene mine

Med skjelvande hjarte flaug eg nedover

elva sin song

Epokane overdynga meg med glansen sin

Og eg dreiv lett

over praktfulle botnar

(...)

Eg hadde fått tre ringar av gull

Den første har sokke

i tida sitt djup

Den andre har ei skjor stole

til sin kvite hals

Den tredje med blomstergift

vaktar ein løyndom

som streif frå eit einaste blikk

ville knusa

XOXO

| Utgitt: 2003 | Format: Hefta, 76 sider | Forlag: Cappelen Damm |

I gjendiktningsserien Stemmens kontinent frå Cappelen Damm er det kun kvinnelege lyrikere som har fått plass. Beathe gjorde meg merksam på denne serien rundt jul og eg heiv meg på idéen om å lese alle 25 bøkene. Serien består av internasjonale poeter frå heile verda, og det var kun ei av dei som eg var kjent med frå før. Forfatteren bak The Bell Jar, Sylvia Plath, er representert og bidraget hennar, Tre kvinner, har eg lest tidlegare utan å bli merksam på at Stemmens kontinent var ein serie.

Eg leser lite lyrikk i utgangspunktet, men liker idéen om at det kun er kvinner representert og at det er frå heile verda. Det er den norske lyrikeren Hanne Bramness som er initiativtaker, redaktør og i enkelte tilfelle gjendikter. Eg ser fram til å bli betre kjent med alle 25 bidraga. Beathes progresjon med serien kan følges HER (ekstern lenke).

Stemmens kontinent #10 | "Svimlande nær" av Nicole Brossard

Nicole Brossard (f. 1943) er fødd i Montreal og rekner seg som lyriker. I tillegg til poesi har ho skrevet romaner, essay, artikler og for teater. Tove Bakke skriver i etterordet at grensekryssing på språkplanet går att hjå Nicole Brossard. Ho har vokst opp som fransktalande i ein engelsktalande del av ein tospråkleg by, og Bakke meiner ho leiker mykje med språket på grunn av det.

Svimlande nær er gjendikta av Tove Bakke til nynorsk, og består av nesten 80 små dikt. Dikta er til tider meget korte, gjerne ein til to linjer, og det er ukjent terreng for meg. Det satte meg faktisk såpass ut at eg ikkje oppdaga før halvveis uti boka at den er omsett til nynorsk.

Eg finner ikkje flyten i denne samlinga, og sitter dessverre igjen med svært lite. Eg er ein lesar som nok krever meir kjøtt på beinet, og setter pris på ei mursteinsbok. Det farger mitt inntrykk av denne samlinga. I tillegg har ikkje samlinga store bokstaver, og svært lite teiknsetting og for ein grammatisk nerd som meg så ødelegger det opplevinga.

Ein smakebete:

29

litteratur er ein måte å vere på

ein måte å omsetje eg er på

å røre ved stader der andre finst

XOXO

| Utgitt: 2002 | Format: Hefta, 40 sider | Forlag: Cappelen Damm |

I gjendiktningsserien Stemmens kontinent frå Cappelen Damm er det kun kvinnelege lyrikere som har fått plass. Beathe gjorde meg merksam på denne serien rundt jul og eg heiv meg på idéen om å lese alle 25 bøkene. Serien består av internasjonale poeter frå heile verda, og det var kun ei av dei som eg var kjent med frå før. Forfatteren bak The Bell Jar, Sylvia Plath, er representert og bidraget hennar, Tre kvinner, har eg lest tidlegare utan å bli merksam på at Stemmens kontinent var ein serie.

Eg leser lite lyrikk i utgangspunktet, men liker idéen om at det kun er kvinner representert og at det er frå heile verda. Det er den norske lyrikeren Hanne Bramness som er initiativtaker, redaktør og i enkelte tilfelle gjendikter. Eg ser fram til å bli betre kjent med alle 25 bidraga. Beathes progresjon med serien kan følges HER (ekstern lenke).

"Pierre og Jean" av Guy de Maupassant

Guy de Maupassant (1850-1893) var ein fransk forfatter. Livet hans var kort, men meget produktivt. Han debuterte allerede i 1875, og fram til hans død produserte han over 300 noveller, 6 romaner, 4 skodespel, fleire reiseskildringer og ein diktsamling. Pierre og Jean var hans fjerde roman.

Pierre og Jean handler om brødrene frå tittelen. Dei vokser opp i Le Havre i Normandie i Frankrike. Dei har lite til felles, både i utsjånad og personlegdom. Pierre er nyleg utdanna lege, medan Jean er jurist. Nå er begge heime i barndomsheimen på sommerferie, og romanen spenner seg over ein liten månad. Eit par dager inn i ferien kjem det bod om at ein nær ven av familien har gått bort, og etterlatt heile sin formue til Jean. Sjalusien brer seg blant brødrene, og Pierre kjenner seg forbigått då Jean starter med planlegging av ny leilighet og eit mogleg ekteskap. Noko murrer i bakgrunnen, og Pierre husker eit gammalt bilete av den døde familievenen. Då Pierre spør etter det svarer mora unnvikende, men då det kjem fram i lyset blir familien aldri den same igjen.

Nå leser ikkje eg fransk, men eg stusser litt over to ord som omsetjaren har valt å bruke. I ein setning skriver han at personen tar seg ein hikkas etter kaffen. Hikkas måtte eg google, og er eit synonym til blant anna ein dram. Er dette eit ord som brukes i dag (eller i 2015 då boka vart omsett)? Det andre ordet er n....konge (og eg velger bevisst å ikkje skrive n-ordet). I 2023 er eg usikker på om det brukes i bøker, og eg må innrømme eg skvatt då eg las det. Eg er mot å endre for mykje av språket i bøker (ref. Roald Dahl-debatten) og eg veit ikkje kva som står i originalteksten til Maupassant. Eg reagerte på det, men kva tenker du?

Pierre og Jean var ein god kortroman. I etterordet skriver Kjell Helgheim at romanen har ein dramaturgi som langt på veg imøtekommer teatrets krav. Den har få roller, er sentrert på få steder, ein enkel historie og god dialog. Som leser kjenner eg romanen har godt driv, du ønsker å lese vidare for å få vite kva som skjer. Blir det forsoning mellom brødrene eller går dei kvar sin veg? Romanen vart lest i to strekk, og krysses på 1001-lista. Anbefales!

XOXO

| Utgitt: 1888 | Min utgåve: 2015 | Format: Innbundet, 240 sider, omsett av Kjell Helgheim | Forlag: Solum |

"Alle ting vil aldri bli som før. En løvemammas historie" av Helle Cecilie Palmer

Helle Cecilie Palmer (f. 1981) er ein samfunnsengasjert feminist, og er journalist og kommentator i Agenda Magasin. Ho har tidlegare jobba i forlaget Res Publica, er gift og har tre barn. Det er det mellomste barnet, Aurora, Palmers første bok handler om.

Alle ting vil aldri bli som før handler om Helle Cecilie og Konrad Palmers mellomste barn, Aurora. Ho vart fødd heilt frisk, men 5 månader gammal vart ho alvorleg sjuk med hjernehinnebetennelse. I dag er ho multihandikappa, og trenger hjelp til alt. Eg har fulgt Palmer og familien via organisasjonen og snapchat-kontoen Løvemammaene i fleire år. Løvemammaene er ein diagnoseuavhengig organisasjon som vart starta på grunn av pleiepengeordninga, og det viste seg at det var mange ting ein løvemamma og -pappa kunne kjempe for. Eg personleg har lært mykje ved å følge denne kontoen, og det største var at då min arbeidsplass fekk eit barn med knapp på magen så hadde eg sett sondematingsmaskin før og visste sånn delvis korleis den fungerte. det var ein seier for meg!

Helle Cecilie Palmer skriver opent og ærleg om livet, og korleis leve det med ein nå 7-åring som trenger ekstern hjelp. Det er til tider tøft å lese tankene til Palmer, og ho er open om at det er tøft å gå tilbake i kamerarullen til friske dager. Livet som mamma har vore beinhardt, men ho er ikkje aleine om det. Det er og ei storesøster inni biletet, ein ektemann og ein veslebror. Veslebror har og hatt hjernehinnebetennelse. Han kom ut på andre sida mykje friskere enn Aurora, men han og sliter med etterverknader. Konrad Palmer får og sine sider i boka, og han fortel at dei takla sorgen annleis. Han var opptatt av dei store tinga, som å sikre inntekt, jobb og hus. Etter fleire år vekke frå arbeidslivet fekk Helle Palmer sjansen til å gå tilbake:

Men jeg var heldig likevel. Jobben min var der fortsatt. Jeg hadde mistet mange år i arbeidslivet, men arbeidsgiveren min ventet på meg da jeg var klar. Ikke alle har det sånn. Dessverre har jeg hørt om mange som blir anbefalt eller presset av arbeidsgiver til å si opp jobben. Andre opplever at jobben forsvinner, på grunn av enten nedbemanning eller konkurs. (s. 138)

Mennesker med funksjonsvariasjoner har ikkje det beste ryktet i historiebøkene, om dei i det heile er innom historiebøkene. I gammal overtru trudde folk at barn med synlege funksjonsvariasjoner var byttinger. I Noreg var det gjerne huldra som fekk skylda for at dei underjordiske bytta sine barn med menneskebarn. Under andre verdskrig høyrer du om gasskamre for jøder, men Hitler og nazistene gassa og i hel minst 5000 barn og spedbarn og 70.000 voksne med funksjonsvariasjon og mentale lidelser. Så stilles spørsmålet: Er folk med fysiske og kognitive funksjonsvariasjoner anerkjent og sett på som likeverdige i dagens samfunn? Når fortauene blir oversvømt av reklameplakater slik at rullestoler ikkje kjem forbi, eller svaksynte snubler. Når personer utan HC-kort i bilen parkerer på HC-plass fordi dei skal bare inn på butikken eit par minutter. Når det snør, og måkebilen tømmer all snøen på HC-plassene fordi dei er så store og gode. Min innsikt og forståelse har i alle fall blitt større ved å følge Løvemammaene og lese denne boka.

I løpet av ein dag er det mange val å ta for ein familie på fem. Når det eine barnet i tillegg krever ein heil ekstra må du tenke deg om både ein og to gonger. Familien Palmer var på ferietur i Noreg under pandemien, og fant ut at Lillehammer var ein særdeles vanskeleg by for Aurora. Det var brostein overalt, trapper inn til omtrent alle restauranter og veret spelte heller ikkje på lag. Aurora har det til tider best heime med kjente personer, kjente lyder og si eiga seng. Det var derfor med tungt hjarte at det var ein firerbande som eit par år seinare reiste på tur. Utanfrå såg dei ut som ein heilt vanleg familie, men det mangla alltid ein. Val må tas, og i dette tilfellet hadde Aurora det best heime.

Eg har brukt nokre dagar på å lese boka, og i tillegg nokre dagar på å fordøye den. Helle Cecilie Palmer skriver utroleg godt, og eg er redd for at min vesle anmeldelse ikkje får fram kor viktig denne boka er. Korleis kan ein vite om personer som Aurora utan at nokon har fortalt deg, eller vist deg? Eg har eit ønske om å lære meir om kva eit liv som Auroras innebærer, og eg håper flest mogleg vil ta seg tid til å lese denne boka. Anbefales!

XOXO

| Utgitt: 2023 | Format: Innbundet, 243 sider | Forlag: Res Publica |

Månadsoppteljing #93 | Februar i bøker

Februar var: Det har vore ein lang og mørk månad. Februar er absolutt ikkje min månad, og i alle fall ikkje når det regner konstant. Nå har vinterferien starta i Rogaland, sola viser seg frå si beste side, og det ser ut til å bli ein kald og flott inngang til ny månad.

I februar har eg lest: Det vart visst nokon bøker denne månaden. Leselysta er på topp, boksidene fyker avgårde, og eg koser meg med Ringenes Herre på øyra. Planen var å høyre ferdig alle til sist helg, men det var det ikkje tid til. Meir om kvifor i eige innlegg når tredjeboka er ferdig.

* Ingvild Bjerkeland og Jens Kristensen (ill.): Pøbler i pels og pyjamas (papir frå biblioteket)

* Kamala Das: Tørketid (papir frå biblioteket)

* Ingvild Bjerkeland og Åshild Irgens (ill.): Monsterbølgen (papir frå biblioteket)

* Sophia de Mello Breyner Andresen: Sjøfarar (papir frå biblioteket)

* Rosario Castellanos: Brukne negler (papir frå biblioteket)

* Gunhild Stordalen og Kjersti Kvam: Min medisin. Fem pilarer til bedre helse og et godt liv (papir frå biblioteket)

* Catharina Natalie Wandrup: Stjerner over tivoli (Søstrene Lumière #1) (papir frå biblioteket)

* Jon Fosse: Kvitleik (papir frå biblioteket)

* Anne B. Ragde: Muttra og meg (papir frå biblioteket)

* Mariana Enríquez: Vår del av natten (papir frå biblioteket)

* Marit Larsen og Jenny Løvlie (ill.): Sofia finner en sang (papir frå biblioteket)

* J.R.R. Tolkien: The Fellowship of the Ring (LOTR #1) (lyd frå Storytel) 1001

* Jón Kalman Stefánsson: Stjernenes knitring (papir frå biblioteket)

* J.M. Coetzee: Før barbarene kommer (papir frå biblioteket) 1001

* Rose Ausländer: Grønne mor Bukovina (papir frå biblioteket)

* Forugh Farrokhzad: Ein annan fødsel (papir frå biblioteket)

* Nina Cassian: Del av en fugl (papir frå biblioteket)

* Helle Cecilie Palmer: Alle ting vil aldri bli som før. En løvemammas historie (papir frå biblioteket)

* J.R.R. Tolkien: Two Towers (LOTR #2) (lyd frå Storytel) 1001

I februar fullførte eg ikkje og fortsetjer med:

* Leila Mottley: Nattvesener (papir frå biblioteket)

* J.R.R. Tolkien: The Return of the King (LOTR #3) (lyd frå Storytel) 1001

I februar kjøpte eg: Mammutsalg pluss eit par bøker eg bare må ha.

* Marta Breen: Så lett, så sterk, så øm

* Mona Fossdal: Fargeglade vampyrer

* Han Kang: Dette er ikke farvel

* Astrid Lindgren: Emil fra Lønneberget gir seg ikke

* Astrid Lindgren: Mio, min Mio

I mars skal eg: Klassikerlørdag om fjorten dager ca, denne gong er det Jamaica Kincaids roman Lucy det skal snakkes om. I tillegg skal eg og Marianne sjå Riksteaterets oppsetning av Nina Lykkes Nei og atter nei på Sandnes kulturhus.

XOXO