Kapittel 2023 #2

Reklame // Mottar pressepass

Torsdag 20. september

Morgonfuglen er tidleg oppe, to kopper kaffi, knekkebrød i lommen, avgårde med bussen til by'n. Frokost på hotellet før eg spaserer mot Sølvberget. Min partner in crime, Marianne, møter eg på Sølvberget og me setter kursen for dagens første post. Forfatter Anne B. Ragde har i fleire bøker skrevet om sitt forhold til si mor, og fjorårets utgivelse Muttra og meg er dagens samtaleemne med journalist Finn Vågå. Det blir ein interessant samtale om livet, døden, familie, tidlegare utgivelser, litteratur og reiser. Forholdet mellom Anne B. Ragde og hennar mor var meir prega av respekt enn kjærleik, og Ragde fortel opent at nokon gonger elsker ein ikkje sin forelder. Det finaste med samtalen var då Ragde fortalte at ho og mora kunne sitte i timevis på telefonen og snakke om ei bok dei begge hadde lest. Mora var Ragdes einaste samleser, og mora sa heller aldri eit vondt ord om dottera i litterær samanheng.

Pause i programmet. Lunsj, ein tur innom Løvås bruktbu før arrangement med forfatter Pedro Carmona-Alvarez.

Pedro Carmona-Alvarez har nyleg publisert romanen Chiquitita der både hans erfaringer, og mennesker han har møtt er vevd inn i hovudpersonen Marisol. Carmona-Alvarez er tydelig bevega då han fortel om sitt liv og når det blir for mykje for han styrer han samtalen inn på Marisol. Journalist Karin Haugen har gjort research og er innom fleire av hans tidlegare utgivelser. Chiquitita vart skrevet på eit par månader, men har låge i skuffen lenge utan at Carmona-Alvarez visste kva han skulle gjere med historien. Nå er den i bokform.

Rett vidare til kinosal 5 for fransk-marokkanske Leila Slimani. Hovudfokuset for samtalen med UiS-professor Brita Strand Rangnes var trilogien In the Country of Others der to av bøkene er publisert på norsk (usikker på om tredje bok er skrevet enda). Trilogien er Slimanis eigen familiehistorie frå Marokko og Frankrike. Eg har lest bøkene og kjente igjen mykje, men sitter igjen med ei kjensle av at eg gjekk glipp av noko likevel. Når tredje bok kjem ut har eg lyst til å lese trilogien om igjen.

Ettermiddagsknekken er gjeldande for både eg og Marianne, og kaffi må til.

Siste arrangement er Magnus Marsdal og Mimir Kristjansson med gjest Tore Renberg. Mimir og Marsdal har ein venstrevridd podcast der dei løyser verdsproblem, og det er høyst usikkert om problema vart løyst i går, men artig vart det. Fleire gode poeng, god samtale og tydelig at disse tre liker å vera i lag. God avslutning på første dag!

XOXO

PS. Kjappe oppdateringer finner du på snap (elidastan) og instagram (elidaleser). DS.

The 2023 Booker Prize | Kortliste

6 bøker har fått plass på årets kortliste:

* Study for Obedience by Sarah Bernstein (Granta)

* If I Survive You by Jonathan Escoffrey (4th Estate)

* This Other Eden by Paul Harding (Hutchinson Heinemann)

* Prophet Song by Paul Lynch (Oneworld)

* Western Lane by Chetna Maroo (Picador)

* The Bee Sting by Paul Murray (Hamish Hamilton)

Sakset frå Bookers nettside:

None of the six authors has previously been shortlisted for the prize. There are two debuts on the shortlist; there is one British, one Canadian, two Irish and two American authors. Although full of hope, humour and humanity, the books address many of 2023’s most pressing concerns: climate change, immigration, financial hardship, the persecution of minorities, political extremism and the erosion of personal freedoms. They feature characters in search of peace and belonging or lamenting lost loves. There are books that are grounded in modern reality, that shed light on shameful episodes in history and which imagine a terrifying future.

Vinnaren blir annonsert 26. november.

XOXO

Kapittel 2023 #1

Reklame // Mottar pressepass

Om kun få dagar er det tid for årets Kapittel-festival i Stavanger. I år er temaet HÅP og festivalen går føre seg frå 20.-24. september. Meir informasjon finner du HER!

Eg reiser inn til by'n torsdag morgon og håper å få med meg Anne B. Ragde i samtale om Muttra og meg. Elles på torsdag er samtalen med fransk-marokkanske Leila Slimani interessant, medan seinare prøver Mimir Kristjansson og Magnus Marsdal å løyse verdsproblemer. Fredag er det lunsjlesing, ytringsfrihetspris-utdeling, Kielland-foredrag, Tore Renberg og Ibsen.

Lørdag kjem det eg har venta på i ein månads tid. I 2018 las eg Helene Sandvigs bok om farens demens. Et kangsomt farvel står stolt i bokhylla mi, og planen er å ta den med til by'n og smile meg til signatur av Helene Sandvig. Du kan lese meir om kva eg syns i dette innlegget, men det rakna totalt for meg då eg las boka. Helene Sandvig skal snakke med forfatter og pensjonert geriatripsykiater Arne Ruset om når håpet svinner.

Ellers håper eg by'n byr på sol, mykje kaffi, gode samtaler og god litteratur. Velkommen til Stavanger på festival!

XOXO

Månadsoppteljing #99 | August i bøker

August var: Full av jobb, og halvveis uti oppstart med ny avdeling. Bokhjartet mitt flommer over kvar dag då ungane er så glad i bøker, og dagleg gir meg tips til kva me kan lese og låne. Eg stiller villig opp, og låner og leser halve dagen. Ellers har eg vore på Litterær festaften med Tore Renberg. 2 timer i Rogaland teater med ein audmjuk og elektrisk forfatter på scenen! Som eg sa til Marianne/ebokhyllami som og var i salen: Tore Renberg er litt vår si han er frå Madla, og eg er så glad for at ikkje alle strålande forfattarar er frå Oslo-området.

I august har eg lest: Litt overalt denne månaden, og ikkje alt er like godt likt. Maria Parr må nemnes igjen då det er noko av det beste eg har lest dette året.

* Olga Tokarczuk: Før plogen din over de dødes knokler (papir frå hylla) OTS

* Trude Marstein: Egne barn (papir frå hylla) OTS

* Paul Harding: This Other Eden (lyd frå Nextory) BP

* Agnes Ravatn: Stillstand (papir frå hylla) OTS

* George Orwell: Why I Write (lyd frå Nextory)

* Deborah Levy: Things I Don't Want to Know (papir frå hylla) OTS

* Nora Dåsnes og Hannah Mileman: Skolen (Gjenklang #9) (digitalt frå Bookbites)

* Nora Dåsnes og Hannah Mileman: Reisen hjem (Gjenklang #10) (digitalt frå Bookbites)

* Neda Alaei: På en betingelse (digitalt frå Allbok)

* Chetna Maroo: Western Lane (lyd frå Nextory) BP

* Leila Slimani: Se oss danse (In the Country of Others #2) (papir frå biblioteket)

* Staffan Thorsell: Mein lieber Reichkanzler! (papir frå hylla) OTS

* H.P. Lovecraft: At the Mountains of Madness (papir frå hylla) 1001 OTS 

* Jonathan Franzen: Lenger unna (papir frå hylla) OTS

* Maria Parr: Oskar og eg (papir frå biblioteket)

* Abdulrazak Gurnah: Taushetens øy (lyd frå Nextory)

* Ørjan N. Karlsson: Det siste stykket hjem (Jakob Weber #1) (lyd frå Nextory) OTS

* Linn Strømsborg: Faen, faen, faen (digitalt frå Allbok)

I august fullførte eg ikkje og fortsetjer med:

* Tore Renberg: Lungeflyteprøven

* Ayobami Adebayo: A Spell of Good Things BP

I august har eg kjøpt:

* Marta Breen og Jenny Jordahl: Aasta Hansteen og jakten på søsterskapet

* Agnes Ravatn: Alle mot alle

I september skal eg: Kapittel er eit høgdepunkt, og eg har store planer om å delta på det aller meste. #sakprosaseptember i regi av Malin/readygoread er eit anna høgdepunkt, og leselista er bestemt.

XOXO

"Oskar og eg" av Maria Parr og Åshild Irgens (ill.)

Maria Parr (f. 1981) er ein norsk barnebokforfatter og lektor på vidaregåande skule. I 2005 debuterte Parr med barneboka Vaffelhjarte (2005) som vart ein internasjonal bestselger, og TV-serie. Etterkvart kom bøkene Tonje Glimmerdal (2009), Keeperen og havet (2017) og Storebror (2019). Etter eit opphald på fire år er Parr aktuell med barneboka Oskar og eg.

Oskar og eg er fortalt av storesøster Ida som er åtte år. Ho har ei mor, ein far og veslebror Oskar. Ida er ei typisk storesøster som både vil ha fred for broren, men passer på han fordi mor og far innimellom ønsker det. Boka går over ca eitt år, og daglegdagse hendingar i livet er i fokus. Ida merker at ho blir eldre, men er det eigentleg så bra? Og korleis kjem det til å gå med veslebror på skulen. Han som er minst av alle, og sitter kun stille når det er pannekaker til middag. Oskar og eg er ei fartsfylt og humoristisk bok om oppvekst og søskenforhold, og innimellom nokon sørgelege ting. For ingen barndom er vel lys og ledig heile tida?

Det sørgelige er og meget godt skrevet om, og eg som jobber i barnehage får innimellom høyre om slektninger som har gått bort. Ida og Oskar opplever eit dødsfall, og Parr skriver:

"Pappa klatra over sofaryggen, slik Oskar og eg brukar. Det var som om han ville fortast mogleg bort til mamma. Og så gøymde han henne i ein diger klem. Oskar og eg smaug oss over sofaryggen, vi også, og inn mellom beina deira. Det var som å stå inne i ei hytte laga av menneske." (s. 69)

Maria Parr har blitt samanlikna med Astrid Lindgren. Det ville eg sett på som ei ære, og spesielt i denne boka er det mykje Lindgren. Om eg ikkje tar feil er dette sitatet omskrevet frå Astrid Lindgren: "Og Ida gøymde alt i hjartet sitt og grunda på det." (s. 155) Akkurat som i Lindgrens barnebøker om Lotta i Bråkmakergata er det ei storesøster som forteller. Eg har lest om Lotta, og eg syns Maria Parr gjer ein betre jobb enn Lindgren. Parr er meir sympatisk med veslebror enn det Lindgren var med forholdet mellom Lotta og storesøster Mia Maria. Men det er nå bare mi meining. Maria Parr tar barnet på alvor og sitatene som nå kjem syns eg representerer det godt:

"Trudde ho at Oskar kom til å gløyme at det var steikt fisk under, viss ho gjorde heile greia usynleg under ei kvit myr?" (s. 22)

(Oskar får spysjuke) "Pappa svinga Oskar ned på golvet i ein stor boge, og mamma drog ut så mykje tørkerull at ho kunne laga ein mumie av det. Eg såg utover bordet og var glad for at eg ikkje var foreldra mine." (s. 25)

"Vaksne som spyr, det burde det faktisk vere 18-års aldersgrense for å sjå på. Det er superekkelt!" (s. 26)

Eg har ledd og grått meg gjennom boka, og sjølv om målgruppa er 6-11 år så vart denne 36-åringen heilfrelst! Også er boka på nynorsk i tillegg. Les den, eg ber deg, det fortener både den og du! Anbefales!

XOXO

| Utgitt: 2023 | Format: Innbundet, 196 sider | Forlag: Samlaget | 

"Gjenklang"-serien av Nora Dåsnes og Hannah Mileman

Nora Dåsnes (f. 1995) er ein norsk illustratør og barnebokforfatter. Ho har stadfesta sin posisjon i norsk litteratur med utgivelser som Ti kniver i hjertet og Ubesvart anrop. Saman med Hannah Mileman (f. 1995) vant ho NorskeSeriers manuskonkurranse i 2014. I juli 2020 kom første bok i serien Gjenklang og serien har gått sin seiersgang gjennom Bookstagram Noreg i sommar.

Gjenklang-serien består av 10 bøker, skrevet i 2020 og 2021, og starter i 1912. Sytten år gamle Ella Holter bur hjå ein fosterfamilie på Eina, og har kvart år på sin bursdag fått eit kort og ein sum penger frå ein far ho ikkje husker. Fosterfamilien veit ikkje stort dei heller, og då sytten-årsdagen kjem og går utan bursdagskort blir Ella både undrende og bekymra. Fosterforeldrene har problem med å behalde Ella som fosterbarn om pengene uteblir, og Ella flytter til Kristiania.

I Kristiania blir ho møtt av sin fosteronkel, Alfred Holter, som arbeider i herskapshuset til von Tillisch-familien. Nedenunder regjerer fru Berg som saman med Alfred, Inga og Jenny utgjer staben. Ella får arbeid som tjenestepike utan tidlegare arbeidserfaring eller referanser. Ovenpå bur Margrethe von Tillisch. Ho er enke etter ei tragisk ulykke, og det er broren hennar, Johannes von Tillisch som styrer hushaldninga. Margrethe von Tillisch har tre barn, Helena, Lucas og Maria. Førstnemnte skal gifte seg med ein brite, men det får tidleg i serien eit tragisk utfall.

Johannes von Tillisch styrer huset med jernhand, og det blir tidleg klart at han er ikkje ein mann du tråkker på tærne. Alle går på tå hev rundt Johannes, og han veit å bruke sine kontakter og spioner for alt det er verdt. Ella Holter er ei jente med bein i nesa, og planen hennar er å finne familien sin. Det vil vise seg å vera ein lang og omstendelig prosess, og det er fleire som ønsker å stikke kjepper i hjulene for fleire av Ellas krumspring. 

Eg har lest få serieromaner, og skal eg først lese ein serie så må det klaffe med blant anna tidsperiode. Gjenklang-serien går akkurat, då den har bikka 1900-talet. Litt merkelig igrunnen då eg stadig leser bøker gitt ut på 1800-talet, men eg trur det har med at dei vart skrevet og publisert på 1800-talet. Uansett så lider eg og av FOMO (fear of missing out = redd for å gå glipp av noko) og då Mie/barnebokuniverset satte i gang denne serien så krøyp eg langsomt inn i Allbok-appen og lånte første bok. Bøkene gikk raskt unna, hadde ein pause ca halvveis før siste bok vart lest i går. 

Eg kan ikkje med handa på hjartet si at eg har likt alt, men det er sekvenser eg har likt betre enn andre. Eg syns faktisk det skjer vel mykje, og undrer meg over om det virkelig fantes personer som Johannes von Tillisch, og alle disse hendingane som skjer i løpet av serien. Eg vart og kjent med eit heilt anna Oslo enn det kjente før serien, og måtte fleire gonger sjekke dagens kart for å sjå etter avstander og diverse. Me har vore mange som har lest serien i sommar, og eg trur det er nokon som held på ennå. Det blir nok fleire serieromaner etterkvart, innimellom alt anna, for det er god underhaldning.

XOXO

| Titler i serien (kronologisk): I familiens fotspor, Rømlingen, Sommerhuset, Teppefall, Høst i Kristiania, Rettssaken, Solverv, I unåde, Skolen, Reisen hjem | Utgitt: 2020-2021 | Format: Digitalt, 256 sider pr bok | Forlag: Cappelen Damm |

The 2023 Booker Prize | Langliste

13 bøker har fått plass på årets langliste:

* A Spell of Good Things by Ayọ̀bámi Adébáyọ̀ (Canongate)

* Old God’s Time by Sebastian Barry (Faber & Faber)

* Study for Obedience by Sarah Bernstein (Granta)

* If I Survive You by Jonathan Escoffrey (4th Estate)

* How To Build a Boat by Elaine Feeney (Harvill Secker)

* This Other Eden by Paul Harding (Hutchinson Heinemann)

* Pearl by Siân Hughes (The Indigo Press)

* All the Little Bird-Hearts by Viktoria Lloyd-Barlow (Tinder Press)

* Prophet Song by Paul Lynch (Oneworld)

* In Ascension by Martin MacInnes (Atlantic Books)

* Western Lane by Chetna Maroo (Picador)

* The Bee Sting by Paul Murray (Hamish Hamilton)

* The House of Doors by Tan Twan Eng (Canongate)

Sakset frå Bookers nettside:

The 13 longlisted books explore universal and topical themes: from deeply moving personal dramas to tragi-comic family sagas; from the effects of climate change to the oppression of minorities; from scientific breakthroughs to competitive sport. The list includes: 

* 10 writers longlisted for the first time, including four debut novelists.

* Three writers with seven previous nominations between them.

* Writers from seven countries across four continents .

* Four Irish writers, making up a third of the longlist for the first time.

* A novel featuring a neurodiverse protagonist, written from personal experience.

* ‘All 13 novels cast new light on what it means to exist in our time, and they do so in original and thrilling ways,’ according to Esi Edugyan, Chair of the judges.

Eg ser fram til å bli betre kjent med alle forfatterne fram mot kortlista 21. september.

XOXO